Dünyada iklimsel verileri açıklayan Küresel ve bölgesel Meteorolojik merkezler gerçek veri tespit kayıtlarını şöyle açıklıyor.
– O ülke veya bölgenin 12 ay 365 gün ve geriye dönük 10 yılı baz alınır. Sıcak soğuk yağmur vb kayıtlarının rakamlarının ortalaması o bölgenin gerçek sonuçlarını verir.
Dünya meteoroloji standartlarına göre En doğru DERECE ölçümünü yapmak için. Ölçüm yapacak cihaz yerden 1,2 ile 2 m arası yukarıda olmalı. Duvar dibi ağaç yanı olmayacak. Çerçeveli gözenekli bir kutu içinde gölgeletilmiş bir alan içinde ölçüm yapılmalıdır. Kaynak: NASA-BBC
TÜRKİYEDE İKLİM ÇEŞİTLİLİĞİ VE ETKİLERİ
Haziran 22 2024 – Türkiyenin en soğuk ve sıcak olan şehirleri. 1993 yılı Ağustos ayında Mardin Kocatepe + 48.8 C’ dir. En soğuk yer ise. 1990 yılı Ocak ayına ait – 44.4 C’ ile Van / Çaldıran bölgemizdir. Kaynak: BBC
Hava durumlarını, günlük olarak televizyon gazete ve cep telefonlarında takip eder, okur, duyarız. 26 Haziran 2012 TRT televizyonu Elazığ şehrimizin sıcaklığının 41 Antalyanın 38 C’ olduğunu söyledi. Yazımın başında belirttiğim gibi günlük hava durumu, o bölgenin gerçek iklim, hava durumunu göstermez.
13 Aralık 2016 16 Ocak 2017 arası aralıklı olarak Seydişehir merkezine 250 cm kar yağdı. Şehir dışında tespit edilen en soğuk ise; – 27 C’
Seydişehir 2022 yılı Ocak ayı ortasında Türkiyenin – 27 C’ ile en soğuk ikinci şehri oldu. Mart ayında tüm Türkiye sathında olduğu gibi etkisi olmasada 40 cm varan kar yağışları oldu.
Konusunda uzman kişilerin; Türkiyede ani hava değişikliği ile aşırı yağışların görülmeye başlanacağını söylüyorlar. Türkiye de tropikal iklim değişiklikleri olacak demişliğini vurgulamış olayım. Seydişehir, yaşadığım yer olarak sadece bir örnektir.
Meteorolojik kayıtlara göre yazın Türkiyenin Batıdan Doğuya sıcaklık farkı + 28’den + 15 C’ olmaktadır.
Bir bölgenin iklimini etkileyen unsurlar. Rakım, iklimi etkileyen bir unsurdur. O bölgenin dünya üzerinde bulunduğu yer dört yanını kuşatan dağlar iklimi etkiler. Dağların yerleşim yerlerine olan yakınlık ve uzaklıkları gölet ve barajların olması bölgenin iklimini etkiler.
Ak Deniz bölgesinde iklim ise geçmiş yıllardaki Ağustos ayı ortalamasına göre en sıcak şehirlerimiz. 1. Adana, 2. Mersin 3. Antalya. Bu şehirlerimiz arasındaki sıcaklık farkları 0.1- 0. 9 arası birbirine yakındır. Bu üç şehrimizin kışın en soğuk ortalaması ise: + 5 / 15 C’ arasındadır. Üç ilin geçmiş yıllardan beri Ağustos ayı sıcaklık ortalamaları ise, + 22 /45 C’ arasında değişmektedir. Rakım olarak Mersin 9 m, Adana 26 m. Antalya 46 m. Ak Deniz bölgesinin ortalama rakımı ise, 389 m dir.
Alanya Manavgat ilçelerimiz Akdeniz kıyısı ‘dibinde’ olmasına rağmen sırtını dağa yaslayan Alanya daha sıcaktır.
Akdeniz Bölgesi batıda Güneydoğu Anadolu doğuda olmasına rağmen yaz mevsiminde sıcaklık ortalamaları + 26 C’. Güney Doğu Anadolu bölgemizin sıcaklık yönünden Ak Deniz bölgesi ile yarışmasının iki önemli nedeni var.
A – Toros Dağları. Güney Doğu Anadolu ile Doğu Anadolu bölgemiz arasında doğal bir sınır vazifesini görmektedir. Bu dağ uzantısı Doğu bölgemizin soğuklarını kesmektedir. Ak Deniz bölgesi rakım ortalaması 389 m.
B – G. Doğu Anadolu Bölgemiz 729 mt yükseklik ortalamasına sahip. Karasal iç bölgede olmasına rağmen Ak Denizin sıcak havasını almaktadır. Suriye ile arasında dağ yok. Orta Doğu Arabistan ülkelerinden gelen sıcak kuru kum ve çöl rüzğarlarının etkisiyle sıcaklıkları yüksektir. Güney Doğu bölgemiz sıcaklık konusunda Akdeniz iklimi ile, 0,1-0,9 C’ farkları arası yarışmaktadır.
Serik Gebiz 2020 yılı mayıs ortasında sıcaklık gölgede + 49 C’ oldu.
Doğu Anadolu bölgemizin iklimi. Dört mevsimden oluşan en soğuk en sıcak aylarının ortalaması + 15 C’ tekabül etmektedir. Bu bölgemizin rakım ortalaması: 1403 m dir. Kafkas Dağları Kuzey Kuzeydoğu yönünden esen poyraz kuru ayaz Sibirya rüzgarları bölgemizin soğuk olmasına etkendir. Her yöne bakan ve uzun olmayan parçalı dağ gurupları ile doludur.
Eski İnsanlarımız en soğuk ay ve günleri kast ederken ZEMHERİ adını söyler. Bu aylar ise Aralık Ocak aylarıdır. Uzun yıllara dayanan bilimsel ortalama tespitlere göre. Ocak ayı içerisinde en soğuk olan şehirlerimiz. Ardahan – 15 C’ Ağrı– 13 C’ Kars – 11 C’ ve Erzurum – 8 C’. Ardahan rakımı 1870, Ağrı 1640, Kars 1768 ve Erzurum 1890 m’dir.
Bu yüksek rakım bulunup 860 m rakıma sahip Iğdır. Akdeniz bitkisi olan pamuk üretimi yapılmaktadır. Ve Iğdır’ın geçmiş yıllara ait 12 ay – 365 günlük sıcaklık ortalaması ise, + 12 C’.
İklim konusunda Rakım ve dağların önemine bir örnek
Bir düğün için Eskişehir Mihalgazi (iklimi) ilçesine gittik. Dört tarafı dağ ve tam orta çukur zemininde Sakarya nehri akmaktadır. Sakarya nehrinin aktığı zemin rakımı 170 m. Kaymakamlık bina çevresi ise 215 m. Nehir tabanından 300 mt yukarısında ise Sakarı kaplıcaları yer almakta.
Bu ilçemizde Akdeniz bölgesinde yetişen zeytin pamuk nar dahil her türlü meyve ve bitki yetiştirilmektedir. Nerede ise yerleşim bölgesi kadar plastik seralar araziyi kaplamış durumda. Düğün sahibinin anlatımı ile bu sene 2013-14 kışı sert olmadığı için beş kez mahsul kaldırmış. Bu yerin yıllık sıcaklık ortalaması ise: + 14 C’ – 14.06.2014
SİBİRYA BÖLGE ISISI
Sibiryanın daimi soğuk olmasının nedeni. (en soğuk değil). Sibirya toprakları dikdörtgen vari yükseltisi fazla olmayan sulak ve tundra türü otsu toprak bütünlüğüne sahiptir. Batı yönünde Ural sıra dağları Atlantik üzerinden gelecek serin havayı salmıyor. Güneyinde olan Pamir ve Himalaya yüksek dağları ise Pasifik üzerinden gelecek tropikal sıcak havayı engelliyor. Geriye kalan KK ve Kuzey Pasifik üzerinde ise serin ve soğuk hava hakimdir.
Dünyada insanların sürekli olarak yaşadığı dünyanın en soğuk şehri olduğu ülke. Rusyanın Sibirya bölgesi Kuzey Buz Denizine yakın ve kutup bölgesinde olan Verkhoyansk rakım: 130 m. 1888 yılı Ocak ayı – 67.8 C’. Bu yerleşim yerinde en yüksek sıcaklık 20 Haz. 2020 + 38 C’ olmuş.
Oymyakon (Oimekon) Köyü rakımı 730 m. Bu yerleşim yerinin en soğuk olmasının nedeni? Kutup bölgesinde her tarafının dağlarla kaplı, çukur bir bölge olduğundandır. Pasifik Okyanusuna daha yakındır. Kış mevsim etkisi 9 ay sürmektedir. Yıllık Ortalama sıcaklık ise – 40 C’. 1924 yılında – 71.2 C’ ve 1933 yılında – 69.8 C’ olmuş. 22 Aralık 1991 günü Grönland adası – 69,6 C’. Mars gezegeninden bile en soğuk günü yaşamış. Kaynak: NASA / Rus Bilimler Akademisi meteoroloji istasyon kayıtları ve livescience
DÜNYADA ISI ÇEŞİTLİLİĞİ
Dünyanın anlık ve ortalama tespit edilen en soğuk yerleri. ABD / Alaska Barrow bölgesi KK yakın yıllık ort. – 20 C’ ● ABD nin Utah Eyaletinin Panguitch yerleşim yeri. Meksika bölgesine yakındır. 6 Aralık 2013 gününe ait en soğuk hava derecesi O gün için – 45 C’. KK Kuzey İstasyonu noktası yıllık ort. – 47 C’ 1954 yılında Bu bölgede – 66 C’ görülmüş. ● ABD/Alaska Eyaleti Creek bölgesi en fazla 1971 yılında – 62 C’ ● Dünyada ilk Altına Hücum olaylarının yaşandığı 1800 yılında Kanada – Yukon bölgesinde kurulan Budak köyü 1947 yılında – 63 C’. 07.2017 Kaynak: www.uznayvse.ru
Dünyanın sürekli en sıcak yerleşim yeri. Etiyopya Dallol bölgesidir. Bu yerin kış mevsimi dahil 12 ay365 güne tekabül eden sıcaklık ortalaması. +34.4 C’. Bu yerleşim yerinde 3 ay 92 güne tekabül eden yaz mevsiminin sıcaklık ortalaması ise. +47 C’ dir. Bu güne kadar tespit edilen dünyanın en sıcak yeri. Libya – El Aziziye yerleşim bölgesidir. 1922 yılı Eylül ayında vuku bulan sıcaklığın + 57.7 C’ olduğu, kayıtlara geçirilmiştir. 3.2018
1915 yılı Arizona Tuskon Çölü yüzeyinde 71,5 C’ – Aynı anda ve aynı noktanın 4 mt üstünde ise 42,5 C’ ölçülmüş.
Güney Afrika Cumhuriyeti Vredendal kasabası sıcaklığı. Meteoroloji kayıtlarına göre 27 Ekim 2015 Salı gününe ait en yüksek sıcaklık +48.4 C’ olmuş. 16 Ekim 1936 tarihinde Arjantin Campo Gallo köyünde tespit edilen en yüksek sıcaklık. + 47.3 C’. Kaynak: www.gismeteo.ru
Dünyanın 60′ enlemi üzerinden itibaren başlayan Kuzey kutup bölgesinde kar yağmaya devam edecek. Himalaya dağ zirvelerindeki en kalın buz katmanları 1960 yılına kadar oluşmuş. Buz ve kar katmanlarının yine bu tarihten 2018 yılına kadar 80 metre kalınlığına kadar erimiş. Kaynak; CIA/NASA kay
Isınmanın nedeni. Güneşe göre 23⁰ olan acı uzaklığında Güneşe doğru bir yakınlaşma acısında küçülme olduğu belirtilmiştir. Bu durum ise sıcaklıkların artmasına neden oluyor. www.livescience.com
Edindiğim bilgi doğrultusunda. Ekvator sıcaklıklarının her 10 senede bir 40 km kuzeye doğru ilerleyeceği şeklindedir. Yine NASA bilim adamlarınca yayınlanan 16 Ocak 2015 tarihli bilgi dahilinde. Dünya yüzeyinde en sıcak yılı. 1880 yılı ile Sera gazları nedeni ile ıs 2014 yılında oluşmuş. Kaynak: NASA 01.2015
Kasım 2013 Ocak 2014 tarihleri arasında ve Rus RTG Tv kanalı üzerinden. Sibirya soğuklarını 50 gün boyunca not ettim. Bu günlere ait en soğuk yer Yakutsk şehrinin 50 günlük ortalaması – 32 C’ olmuştur. Kaynak: Kendi çalışmalarım.
KUTUP BÖLGELERİNDEKİ ISI ÇEŞİTLİLİĞİ
NASA, 9 Aralık 2013 Pazartesi tarihli paylaşımına göre. Yüksek çözünürlükte termal kızılötesi sensörlü cihazlara sahip Landsat 8 uydusundan. ABD Jeoloji Araştırma bölümü görevlilerinin Antarktika da 32 yıldır karadan yaptıkları araştırma tespit sonuçları. Dünyanın en soğuk olan bölgesi – 93.2 C’ (- 136 F) ile Doğu Antarktika yaylasıdır. Daha önceleri de belirttiğim gibi bu nokta ve kıtada sadece araştırma amaçlı çalışan kişiler vardır.
– 93.2 ‘C daimi olmayıp, 10 Ağustos 2010 tarihinde tespit edilmiştir.
Güney Kutup (GK) Kuzey Kutup (KK) bölgesinden daha soğuktur. Bu bilgi bilimsel bir tespittir. GK merkezi tamamen toprak bir tabakadan oluşuyor. KK tamamen deniz üstü kalın buz tabakasından oluşmaktadır. GK kıtasında lav kaynayan bir yanardağ mevcut.ş. 20.12.2010 mecit albayrak