Aralık 2025 : Türkiye’de İklimi Etkileyen Unsurlar, sadece ülkemizin ekvatordan uzak, kuzey yarı kürede olması ile sınırlı değildir. Bu yazımda, başlıkta belirttiğim üzere ‘unsurlar’ konusunu bilimsel bilgiler ve tespitler üzerinden yorumlayacağım.
BİR BÖLGENİN İKLİMİNİ ETKİLEYEN UNSURLAR:
O ülke veya bölgenin, enlem/boylam olarak dünya üzerinde bulunduğu YER; RAKIM; dört yanını kuşatan DAĞLAR; Dağların yerleşim yerlerine olan MESAFESİ; GÖL; GÖLET; BARAJ; BOĞAZLAR ve esmeyen RÜZĞAR.
İki Örnek vereceğim 1. Manavgat Irmağı. Antalya Akseki Cendeve (rakım ± 850 m) Köyü taraflarında doğup Manavgata akmaktadır. Irmağın uzunluğu boyunca sağlı sollu açık alanlar sayesinde, Akdenizin sıcak nemli havası bu bölgeleri etkilemektedir.
2. Konya – Arılarıma 3 Ocak 2015 günü bakmaya gittim. Yanımda termometre getirmiştim. Dışarısı + 4 C’ iken ortam sıcak idi.
Bunlar bir tarafa, dağın zirvesinde dikildigimiz anda bile, güneye çevrili tarafımız sıcak olurken! Kuzey tarafımız soğuk olmaktadır. </p><p></strong> </strong>
Sıcaklık ve Soğukların tespiti hakkında küçük bir örnek: Hava durumlarını, günlük olarak televizyon gazete ve cep telefonlarından takip eder, okuruz. 26 Haziran 2012 TRT televizyonu Elazığ şehrimizin sıcaklığının 41 Antalya’nın 38 C’ olduğunu söyledi. Günlük hava durumu, o bölgenin gerçek iklim, hava durumunu göstermez.
13 Aralık 2016 – 16 Ocak 2017 arası aralıklı olarak Seydişehir merkezine 260 cm kar yağdı. Tespit edilen en soğuk ise– 27 C’
İklimsel olarak Akdeniz bölgesinde olan Seydişehir 2022 yılı Ocak ayı ortasında Türkiye’nin – 27 C’ ile en soğuk ikinci şehri olmuş. Ayrıca Mart ayında tüm Türkiye sathında olduğu gibi etkili olmasa da 40 cm varan kar yağmış.
</s</strong>trong> İklim konusunda uzman kişiler: Türkiye’de ani hava değişikliği ile aşırı yağışlar görülmeye başlanacak. Bundan böyle Türkiye’de tropikal iklim değişiklikleri olacak dendiğini vurgulamış olayım.
Türkiye’de İklimi Etkileyen Unsurlar konusuna benzer başka bir örnek ise; Atlas Okyanusunun en uç güney noktasında oluşup, Kuzey Kutup bölgesine kadar ulaşan Atlas Okyanusu Sıcak Su akıntısıdır. Öyle ki! Bu sıcak su akıntısı nedeni ile, Sıcak iklim meyvesi olan elmanın, Norveç kıyılarında yetiştiği yazılmaktadır.
İKLİM KONUSUNDA RAKIM VE DAĞLARIN ÖNEMİNE AİT BİR ÖRNEK:
Bir düğün için Eskişehir Mihalgazi ilçesine gittik. Dört tarafı dağ ve tam orta çukur zemininde Sakarya nehri akmaktadır. Sakarya nehrinin aktığı zemin rakımı 170 m. Kaymakamlık bina çevresi ise 215 m. Nehir tabanından 300 mt yukarısında ise Sakarı kaplıcaları yer almakta.
Bu ilçemizde, Akdeniz bölgesinde yetişen narenciye hariç, zeytin pamuk nar dahil her türlü meyve ve bitki yetiştirilmektedir. Nerede ise yerleşim bölgesi kadar plastik seralar araziyi kaplamış durumda. Düğün sahibinin anlatımı ile bu sene 2013-14 kışı sert olmadığı için (1992 yılında bana Aydın Didim’de bir çiftçinin dediği gibi) beş kez mahsul kaldırmış. Bu yerin yıllık sıcaklık ortalaması ise: + 14 C’
Diğer bir örnek; Dünya ve Türkiye Üzerinde Sıcaklık ve Soğuklar </strong> konusunda dağların etkisini gösteren bir örnek bence Alanya ve Manavgat’tır. Bu İlçelerimiz Akdeniz kıyısı ‘dibinde’ olmasına rağmen sırtını dağa yaslayan Alanya, Manavgattan daha sıcaktır. Dağlar, Alanyayı kuzeyin soğukların dan koruyor.
D. Anadolu bölge ve ikliminde, 860 m rakımda olan Iğdır ilimiz yüksek olmasına rağmen bölgede bulunan ve 860 m rakıma sahip ilimiz Iğdır. Akdeniz bitkisi olan pamuk üretimi yapılmaktadır. Ve Iğdır’ın geçmiş yıllara ait 12 ay – 365 günlük sıcaklık ortalaması + 12 C’
Türkiye’nin en soğuk ve sıcak olan şehirleri. 1993 yılı Ağustos ayında Mardin Kocatepe + 48.8 C’ dir. En soğuk yer ise. 1990 yılı Ocak ayına ait – 44.4 C’ ile Van Çaldıran bölgemizdir. Kaynak: BBC
Türkiye’nin Batıdan Doğuya doğru sıcaklık farkı Meteorolojik kayıtlara göre yaz mevsiminde bile + 28’den + 15 C’ ye doğru sıcaklık düşüklüğü belirtilmektedir. Kış ortalamasını ele alırsak! Yukarıdaki rakamları 10’nar C’ düşürmemiz lazım.
Ak Deniz bölgesinde iklim: Geçmiş yıllardaki Ağustos ayı ortalamasına göre en sıcak şehirlerimiz. 1. Adana, 2. Mersin 3. Antalya. Bu şehirlerimiz arasındaki sıcaklık farkları 0.1- 0. 9 arası birbirine yakındır. Bu üç şehrimizin kışın en soğuk ortalaması + 5 / 15 C’ arasındadır. Üç ilin geçmiş yıllardan beri Ağustos ayı sıcaklık ortalamaları + 22 /45 C’ arasında değişmektedir. Rakım olarak Mersin 9 m, Adana 26 m. Antalya 46 m. Ak Deniz bölgesinin ortalama rakımı ise, 389 m dir.</p>
Güneydoğu Anadolu doğuda ve karasal olmasına rağmen yaz mevsiminde sıcaklık ortalamaları + 26 C’. Güney Doğu Anadolu bölgemizin sıcaklık yönünden Ak Deniz bölgesi ile yarışmasının iki önemli nedeni var.
1 – Toros Dağları. Ak Deniz ve Güney Doğu Anadolu bölgelerimizi; İç ve Doğu Anadolu bölgemizi birbirinden ayırmaktadır. Bu dağ silsilesi, Güney bölgelerimizi, Kuzeyin soğuklarından korumaktadır.
2 – Güney Doğu Anadolu Bölgemiz 729 mt yükseklik ortalamasına sahip. Karasal iç bölgede olmasına rağmen Ak Denizin sıcak havasını almaktadır. Ayrıca Suriye ile arasında dağ yok. Orta Doğu ve Arabistan ülkelerinden gelen sıcak kuru kum ve çöl rüzğarlarının etkisiyle sıcaklıkları yüksektir. Güney Doğu bölgemiz sıcaklık konusunda Akdeniz iklimi ile, 0,1-0,9 C’ farkları arası yarışmaktadır.
Serik Gebiz 2020 yılı mayıs ortasında sıcaklık gölgede + 49 C’ oldu.
Doğu Anadolu bölgemizin iklimi. Dört mevsimden oluşan en soğuk en sıcak +/- aylarının ortalaması + 15 C’ tekabül etmektedir. Bu bölgemizin rakım ortalaması: 1403 m dir. Kafkas Dağlarının Kuzey Kuzeydoğu yönünden esen poyraz kuru ayaz Sibirya rüzgarları bu bölgemizin soğuk olmasına sebep olmaktadır. Bu bölgemiz, Her yöne bakan ve uzun olmayan parçalı dağ gurupları ile doludur.
Eski İnsanlarımız en soğuk ay ve günleri kast ederken ZEMHERİ adını söyler. Bu aylar ise Aralık Ocak aylarıdır. Uzun yıllara dayanan bilimsel ortalama tespitlere göre. Ocak ayı içerisinde en soğuk olan şehirlerimiz. Ardahan 15 C’ Ağrı 13 C’ Kars 11 C’ ve Erzurum 8 C’.
Ardahan rakımı 1870, Ağrı 1640, Kars 1768 ve Erzurum 1890 m’dir. 14.06.2014
Not: Yazılarımın sonundaki tarih, bu yazının ilk yazıldığı tarihtir. Aradaki tarihler ise, üstündeki kısmın ilave edildiği tarihtir



