Temmuz 2024. Türkiye’de Arıcılık ve Kovan Sayısı konusunda yazmaya çalıştığım bilgiler 45. Istanbul Apimondia 2017 sunum bilgilerine dayanıyor. Ayrıca rakamsal bilgiler ise TÜİK verileridir.
2019 yılına ait Arıcılıkta, Tarım Bakanlığı verilerine göre: Türkiye’de kayıtlı arı işletmesi 82.000 kişi, Türkiyede kayıtlı kovan sayısı ( dünyada 3.) 8,128.000 adet, Türkiyede üretilen bal miktarı (dünyada 2.) 114.067 ton, Türkiyede üretilen mum miktarı (dünyada 4.) 4.737 ton mum üretilmiş. Dünyada en çok bal üreten 2019 yılı 1. Çin’den 2. Türkiye ve 3. Kanada. 2017 öncesi Uganda yıllık 30,000 ton mum satıyormuş. Türkiye’nin 2019 yılından dışarıdan satın aldığı bal miktarı ise; 31,555 ton.
Türkiye’de, kovan sayısı artıyorken, üretilen bal miktarı düşmüş. 2020 ∼bal fiyatı ise 42.00 tl (bu bilgiler kaynağı, FAO ağırlıklıdır)
Dünyada 28 çeşit arı yaşıyor. arı cinslerinden 4 tanesi Türkiye’de yaşıyor. Bunlar; Anadolu; Kafkas; Suriye ve İran arısı. Ki, bunlardan sadece Anadolu ırkı, bize aittir. Diğerleri komşu olduğumuz için gelmiş. Mesela Kafkas arısının Avrupada ki adı; Rus arısıdır.)
Türkiye’de ortalama kovan başı üretim; 13,31 kğ dır. Dünyada üretilen çam balının % 92 Türkiye’de üretilmekte idi. Lakin 2021 yılı Temmuz ayı ve sonrası, özellikle sahil kenarlarında çıkan ve çıkartılan yangınlar hepimize kötülüktür. Orman yanğınları nedeni ile, basara üretimine büyük bir darbe vuruldu. Bu yangın sonrasında kaybedenler insanlık ama kazananlar! Emlakçılar olacak!!. Çam balının büyük bir miktarı gıda sanayinde ve dondurma imalatında tatlandırıcı olarak tüketilmektedir.
2023 yılı bal üretimi 114.889 ton. Kovan sayısı 9.881,224. İşletme sayısı 100.399. Mum üretimi 3.971. Türkiye’de Arıcılık ve Kovan Sayısı konusunda Dikkat edilirse arı çok üretim yok. Ne yazık ki 2019 yılında üretilen bal miktarına göre 2023 yılında fazla bir artışta yok. Üstelik işletme ve kovan sayısı artmış olmasına rağmen.
Bal Üretimine Katkı Sağlayan Ballı Bitkiler.
Yapılan açıklamalara göre;. Edirne’den Kars’a doğru en fazla bal yapan bitkiler, en fazla nektar veren bitkiler:. Ayçiçeği, pamuk, narenciye, pürem, yabani çilek, orman gülü. Mera çiçekleri, kekik ve dilfir birbirine benzer. Kiriş pürem gibi uzun ama tek gövdeli, uzun yapraklı. poleni çok olur. Geven, dilfir, hayıt, gevrek otu, sarı çiçek (sünemit) poleni çok olur. Keçi boynuzu, pürem, çeşitli meyve ağaçları. Akasya, çam, köknar, ladin son 4 tanesi özellikle salgı balı için. Ihlamur, kestane, korunga, peygamber çiçeği, misk çiçeği, kızıl yonca. Ballı baba, hardal, fiğ, üçgül, oğul otu, karagan. Ada çayı, kızıl çam, kanola, tütün, unutma beni görülür. Bu arada yağmurun yağmadığı ve havaların sıcak olduğu haziran, ekim aylarında meşe ağaçlarında basara balı olur. Ama Bal verimi yüksek olan bitkilerin % 80 kadarı ve 12.000 çeşidinin ülkemizde bulunduğu açıklanıyor.
Bal üretimindeki azalmanın sebebi:. Bunun sebebi sadece tabiatta olan bitki çeşitliliğinin azalması değildir. Buna rağmen eskiden göz alabildiğince uzanan sulak ve yeşillikler içerisindeki ovalarda, 1,5 milyon kovan vardı. Şimdi ise ölçüsü azalmış mera, susuzluktan kurumuş ülkemiz toprakları üzerinde 5 milyon kovan bulunmaktadır. Yani bal paylaşımı artmış, paylaşılan arazide azalmıştır.
Diyeceksiniz ki; AB veya ABD de bal üretimi ve bal fazla, bizde niye az! Örnek vereyim: 2015 yılı Zonguldak Kanal 67 tv’de yayınlanan bir arıcılık proğramından. İsrail de her 3 km mesafede sadece 40 kovanın bulunmasına müsaade edildiği vurgulanmıştı. Lakin Kovanlarımı koyduğum yerde kuş uçumu 400 mt çap içerisinde 14 arıcı ve ≈ 300 kovan vardı. Ne kadar nektarlı bal olacak?
2017 öncesi Ülkemizde yıllık ve ortalama olarak 4 milyon adet ana arıya ihtiyaç duyulurdu. Buna rağmen sadece bu sayının % 10’nu karşılanabilmektedir. Ne yazık ki Ülkemizde 10.000 ana arı üreticisi olması gerekirken Ana arı üreten arıcı sayısı, 200 ün altındadır. Ana üreten arıcılarımızın % 28 İlk okul; % 14 Orta Okul; % 39 Lise % 5 Üniversite mezunudur. Ege bölgesindeki 3 il içerisinde arıcılar ile yapılan araştırma sonucuna göre, 1 kğ balın maliyeti 7,00 TL dir. Ancak Burada basar balı üretimi fazladır. Haliyle Fiatın düşüklüğü bundan kaynaklanmaktadır.
2016 yılında 228 kğ arı sütü üretilmiş. Buna göre Arı sütünün 1 gr maliyeti; Arıcı emeği hariç; 0,35 $. Buna göre Arı sütünün toptan perakende satıcı ortalaması 1 $. Böylece İlavesi ve 20 çitası dahil bir kovanın maliyeti 100 $. 10 çitalık arının fiatıda 100 $. Şubat 2018 $= 3.83 tl
Bu arada 2017 ve öncesi Makedonya’da kovan başı üretim 14 kg. Perakende bal satışı 1 kg 6 Euro, toptan satışı ise 4 euro. Arı sütünün 1 gr / 4 euro; Polen 1 kg/ 26 euro; Propolisin 1 kg/ 37 euro. Yeni ham mum 1 kg/ 10 euro, eski mumun 6 kg ise/7 euro. 11.02.2018 Mecit Albayrak